“Jij was ziek en toen was ik de dokter”, hoor ik vanuit de themahoek op een kinderdagverblijf van Doomijn. De kinderen gaan helemaal op in hun fantasiespel in het thema Ziek & Gezond. De patiënt gaat liggen en ontbloot zijn buik, de dokter heeft een thermometer in haar hand en meet de temperatuur door deze in de navel te houden.
Op de gezichtjes van de kinderen zie ik dat dit spel voor beiden goed voelt. Soms wordt dit zogenoemde ‘doktertje spelen’ realistischer vormgegeven. En dat is heel gewoon. Het is dan goed om te kijken of het gedrag past bij de leeftijd en seksuele ontwikkeling van de kinderen, of dat het een grens over gaat. Om kinderen hierin te ondersteunen, hanteren we bij Doomijn Kindervang de Ondergoedregel. Daarover later meer!
Wat is eigenlijk ‘normaal’, of beter gezegd: passend bij de leeftijd van kinderen, en hoe ga je hiermee om? Ieder kind maakt in zijn of haar algemene ontwikkeling een seksuele ontwikkeling door. In eigen tempo en wanneer het eraan toe is, verkent een kind het eigen lichaam en dat van anderen.
Baby’s hebben intimiteit en liefdevolle aandacht nodig, waarbij huidcontact erg belangrijk is. Zo ontdekken ze hun eigen lichaam. Onze pedagogisch medewerkers laten kinderen vanaf het eerste moment ervaren dat het lichaam van het kindje zelf is, door bijvoorbeeld te vertellen dat ze hem of haar aanraken om te verschonen. En we tonen respect door de (lichaams-)taal te bekijken die aangeeft wat een kindje wel of niet wil.
Peuters en kleuters ontdekken de verschillen tussen zichzelf en de ander en worden ook nieuwsgierig naar andere kinderen. Bij het verkennen kunnen ook lustgevoelens ontstaan. Zo zien we weleens kinderen op de groep met hun hand in hun broekje, gewoon omdat het fijn voelt. Jonge kinderen kun je in zo’n geval proberen af te leiden, bijvoorbeeld met het liedje ‘klap eens in je handjes’. Tegen driejarigen zeggen we dat dit best mag, maar dan op een plek waar niemand je ziet. Zo brengen onze pedagogisch professionals normen en waarden over en leren we sociale regels aan over wat seksueel toelaatbaar gedrag is. Van opmerkingen als “Mijn mama heeft hier ook haar!”, kijken we niet op. Deze kinderen willen ook graag woorden leren voor de geslachtsdelen en kunnen het aan om op heel simpele wijze te leren dat er een man en een vrouw nodig zijn om op natuurlijke wijze een baby te maken. Kinderen voelen haarscherp aan dat bepaalde woorden ‘een lading’ hebben, hoe spannend is het dan om die vaak en veel te noemen? Je kunt hier aangeven dat ze een minuut lang al die woorden mogen zeggen en dat je daarna over een ander onderwerp gaat praten.
Het is goed dat elk kind weet dat het zelf de baas over het eigen lichaam is!
Bij schoolgaande kinderen, vanaf zes jaar, merk je minder van hun seksuele ontwikkeling. Vaak doordat er geen vadertje en moedertje meer gespeeld wordt en de kinderen hun eigen lichaam al voor een groot deel kennen. Langzaamaan ontstaat enige schaamte. Sommige kinderen willen niet meer in hun blootje gezien worden, en dat is oké. Erover praten vinden kinderen ook wat ongemakkelijk. Als je met een kind vanaf vier jaar regelmatig in gesprek blijft over dit onderwerp, blijft het normaler en kun je meegroeiend met de leeftijd informatie blijven geven. Dit vormt de basis voor het verdere seksuele leven.
De Ondergoedregel is opgesteld door de Raad van Europa. Het is een eenvoudige richtlijn die helpt om kinderen uit te leggen waar ze niet zomaar door anderen mogen worden aangeraakt, als ze dit niet willen. Namelijk: op plekken die normaal gesproken met ondergoed bedekt zijn. Kinderen mogen anderen daar ook niet zomaar aanraken. We leren kinderen dat ze hier nee tegen mogen zeggen en: dat ze naar iemand toe mogen gaan die ze vertrouwen om te vertellen wanneer dit wél gebeurt. Zo willen we hulp aanreiken om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Want naast dat het belangrijk is je eigen lichaam te kennen, is het goed dat elk kind weet dat het daar zelf de baas over is.
