Onze samenleving verandert voortdurend en in een razendsnel tempo. Internet en social media spelen een grote rol, maar ook de verandering van gezinssamenstellingen en toename van echtscheidingen hebben impact. Deze ontwikkelingen stelt jou als ouder voor nieuwe uitdagingen: hoe geef ik vorm aan de opvoeding in een snel veranderende samenleving? En waar ligt de oorzaak bij opvoedproblemen? Kortom: Hoe doe ik het nu eigenlijk goed met mijn opvoeding?
Allereerst goed om te weten: bij Doomijn geloven we dat jij als ouder onvervangbaar bent voor je kind. Stel je kind maar eens de vraag: “Wie is de beste mama of papa van de wereld?” Het antwoord zal zijn: “JIJ!” Hier mag je absoluut in geloven!
Vroeger gaven ouders hun opvoeding vorm aan de hand van de toen geldende normen en waarden, en mogelijkheden. In de maatschappij was alles een stuk strenger. Tegenwoordig is er niet langer sprake van één referentiekader en moeten ouders vaak zelf keuzes maken: welke waarden en normen zullen we onze kinderen (door)geven? Geven we hen vrijheid om hun eigen keuzes te maken of blijven we bij een bepaald standpunt als het over bepaalde onderwerpen gaat? Willen we heel strikt zijn of laten we onze kinderen hun eigen weg gaan? Daarbij kan het ook nog vaak een uitdaging zijn om met je (ex)partner op één lijn te komen.
Er is dus geen eenduidig antwoord te geven op de vraag: welke opvoedingsstijl past nu eigenlijk het best bij jou en bij je kind? Dat hangt namelijk af van een aantal factoren, zoals de situatie, het temperament van je kind, je eigen opvoeding en karakter en de omgeving waarin jij je kind opvoedt.
In deze blog nemen we je mee in de vier hoofdopvoedingsstijlen die er zijn. Zij vormen de basis van jouw eigen manier van opvoeden. Meestal worden er één of twee opvoedingsstijlen gehanteerd per huishouden. Dit zijn de vier categorieën:
De betekenis van laissez-faire is: ‘op z’n beloop laten gaan’. Ouders die deze stijl toepassen zijn enerzijds warm en betrokken en anderzijds afstandelijk. Ze geven weinig aandacht aan het kind, tonen geen interesse, laten veel toe en er worden geen grenzen gesteld. De emoties en gevoelens van het kind worden hierbij genegeerd, waardoor het kind het gevoel krijgt niet echt belangrijk te zijn voor zijn ouders. Deze kinderen worden te snel volwassen en raken later mogelijk sneller in de problemen.
Bij een autoritaire opvoedingsstijl staan regels hoog in het vaandel. Een kind ‘moet’ gehoorzamen. Er is geen ruimte voor discussie. Een kind hoort te luisteren naar de ouder en vooral niet tegen te spreken. Regels worden niet uitgelegd, maar dienen aangenomen te worden door het kind. Sommige kinderen kunnen (tijdelijk) baat hebben bij deze opvoedingsstijl. Het is voor hen dan duidelijk wie de baas is en wat van hen wordt verwacht. Een autoritaire opvoeding zorgt er weliswaar voor dat het kind goed luistert, maar dat kan dan ook komen doordat het een beetje bang geworden is. Het zelfvertrouwen van het kind groeit hierdoor niet of minder makkelijk en het kind kan het later moeilijk vinden om zelf keuzes te maken. Ze hebben niet geleerd voor zichzelf na te denken en te redeneren. En erg zelfstandig zal het kind er waarschijnlijk ook niet door worden; als ouder bepaal je namelijk altijd wat hij of zij moet doen.
“Opvoeding is een kwestie van liefde, geduld en wijsheid. En de laatste twee groeien waar de eerste heerst.”
Jan Ligthart
Toegeeflijke ouders hebben veel aandacht voor de wensen en behoeften van kinderen. Ze geven het kind bijna altijd hun zin. Het kind wordt heel serieus genomen, de regels opgesteld door de ouders daarentegen niet zo. Er worden weinig eisen gesteld aan het kind. Het voordeel aan deze opvoedingsstijl is dat kind en ouder gelijkwaardig zijn. Het kind maakt zelf beslissingen. Er doen zich dus ook weinig conflicten voor. De nadelen zijn dat het kind geen grenzen leert kennen. Hij of zij krijgt weinig feedback, wordt gemakzuchtig en leert niet om rekening te houden met anderen. Bovendien leert het kind niet om met zijn of haar emoties om te gaan en om zichzelf te beheersen: het kan verdrietig, impulsief en agressief worden. De kans is groot dat ze rond hun puberteit ‘onhandelbaar’ worden.
Bij een democratische opvoedstijl zijn zowel regels als de wensen en behoeften van het kind belangrijk. Afhankelijk van de ontwikkeling van het kind overleggen ouders met het kind en onderbouwen ze de regels met argumenten. Het kind wordt gesteund en aangemoedigd bij wat hij of zij doet. Democratische ouders geven leiding met liefde. Deze manier stimuleert het zelfvertrouwen van het kind. Er is een openheid tussen kind en ouder waardoor respect langs beide kanten ontstaat. Ook zijn deze kinderen vaak weerbaarder. Het nadeel aan deze opvoedingsstijl is dat deze veel tijd en energie vraagt. Het kind volgt niet blindelings, het wil argumenten horen. Ouders en kind moeten accepteren dat hun meningen niet altijd overeenkomen. Het gevaar is dat een kind te vrij en te mondig wordt. En dat ouders maar blijven praten en argumenteren in plaats van grenzen aan te geven.
Welke opvoedingsstijl of combinatie ervan je ook kiest, weet vooral dat iedereen zijn eigen manier heeft en niet bij elk kind hetzelfde werkt. Jij en je kind zijn namelijk uniek! Jij, als ouder kent het kind goed genoeg om te weten wat hij of zij nodig heeft. Iedere opvoedingsstijl heeft zijn eigen voor- en nadelen. Uiteraard heeft iedereen zijn voorkeur, maar we maken allemaal fouten. We zijn mensen en leren door te doen, door te ondervinden. Geniet van deze ontdekkingstocht!
