Praten met je peuter: de invloed van onze woorden op het zelfvertrouwen - Doomijn | Kinderopvang

Praten met je peuter: de invloed van onze woorden op het zelfvertrouwen

Hoe je met je peuter praat, kan zijn zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen enorm versterken. Volgens pedagogisch beleidsmedewerker Désirée Dobma is het daarom belangrijk om niet alleen het resultaat, maar vooral de inspanning en het proces te benoemen. “Door aandacht te hebben voor hun inspanningen en ontdekkingen, leren kinderen dat ze de moeite waard zijn. Je zegt daarmee eigenlijk: ‘Ik zie je’.” In dit artikel delen we praktische tips om hiermee aan de slag te gaan.

Een peuter met zwarte krullen heeft z’n tong een klein beetje buiten zijn mond hangen terwijl hij geconcentreerd te werk gaat. Oranje, paarse en zwarte vegen verschijnen op het witte papier. Na een paar minuten legt hij zijn kwast neer. Trots houdt hij het vel papier omhoog. ‘Kijk!’ Met glinsterende ogen peilt hij de reactie van de volwassene naast hem.

De eerste reactie van velen is: ‘Wat mooi!’ Maar hoe lief die reactie ook is, op de lange termijn draagt een andere reactie meer bij aan de groei van het kind. Bijvoorbeeld: ‘Wat heb je daar hard aan gewerkt.’ of ‘Wow, je zult wel trots zijn op jezelf!’

De invloed van communicatie op je peuter

Tussen de twee en vier jaar maken peuters enorme ontwikkelingen door. Ze leren rennen, springen en zichzelf aan- en uitkleden, zo vertelt Désirée Dobma, beleidsmedewerker pedagogiek bij Doomijn. ‘Ook hun taalontwikkeling maakt een grote sprong: hun woordenschat groeit, ze begrijpen steeds meer en leren steeds beter vertellen.’ In deze fase willen ze grip krijgen op de wereld om hen heen, door te spelen, na te bootsen en te experimenteren.

‘Ook hoe jij als ouder of pedagogisch medewerker met een kind communiceert in deze periode, heeft grote invloed op het zelfvertrouwen en de zelfstandigheid.’ Waarom?  ‘Door aandacht te hebben voor hun inspanningen en ontdekkingen, leren kinderen dat ze de moeite waard zijn. Je zegt daarmee eigenlijk: ‘ik zie je’. Een belangrijk pedagogisch uitgangspunt bij Doomijn.’ Deze ervaring van zich gezien voelen, versterkt de weerbaarheid van een kind, helpt om vriendjes te maken en zorgt ervoor dat een kind durft te proberen en fouten durft te maken. Désirée: ‘En dat zijn weer essentiële vaardigheden voor de rest van het leven.’

Wat hoor je zelf liever: ‘Je hebt lekker gekookt’ of: ‘Dankjewel dat je na zo’n drukke dag de moeite hebt genomen om te koken’?

Désirée, pedagogisch beleidsmedewerker

Wat doet jouw reactie precies? Van resultaatgericht naar procesgericht praten

Bij Doomijn kijken we verder dan alleen het resultaat. Een mooie tekening of een hoog bouwwerk is leuk, maar het proces en de beleving van het kind zijn nóg belangrijker. ‘Wanneer je steeds reageert met: ‘Goed zo!’ of ‘Wat knap van jou!’, kan je kind onbewust leren om dingen te doen voor jouw goedkeuring.’ Je focust dan op het resultaat.

Maar wat zeg je dan wel? Hoe richt je je op het proces in plaats van het resultaat?

  • ‘Je kunt bijvoorbeeld beschrijven wat je ziet, alsof je een verslaggever bent: ‘Je hebt de boeken terug in de kast gezet’ of ‘Je hebt de wc doorgetrokken.’ Door zo te reageren, voelt je kind zich gezien en leert het dat zijn inspanningen ertoe doen.
  • Of je stelt vragen om daarmee je kind te betrekken bij zijn eigen leerproces: ‘Wil je iets vertellen over je tekening?’ of ‘Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?’ Dit stimuleert de nieuwsgierigheid en het doorzettingsvermogen van je kind.

Groei-mindset: leren door te proberen

‘Door zo te reageren, stimuleer je kinderen in het proces. Daardoor ontwikkelen ze een zogenaamde groei-mindset.’ Dit betekent dat een kind minder snel opgeeft als iets moeilijk is en leert dat fouten maken erbij hoort. ‘Ze ontdekken dat leren soms hard werken is, maar ook leuk en uitdagend. Dit helpt hen niet alleen in hun peutertijd, maar in hun hele leven. Bij Doomijn zeggen we niet voor niets: fouten maken mag!’

Maar… is ‘wat mooi!’ dan echt zo erg?

Nee hoor. Als je automatisch ‘wat mooi!’ zegt, is dat helemaal niet erg. Het laat zien dat je iets waardeert en geeft een stukje bevestiging. Désirée: ‘Maar als je dit aanvult met een procesgerichte opmerking, geef je je kind nét dat extra steuntje in de rug.’ Mooi toch?

tekening van bomen

En nu in de praktijk! Tips voor thuis en op de opvang

Wil je hiermee aan de slag? Probeer dan eens deze alternatieven voor veelvoorkomende complimenten:

Typische reactie Alternatieve, groeigerichte reactie
‘Goed zo!’ ‘Ik zie dat je echt hebt volgehouden om de puzzel op te lossen.’
‘Mooi hoor!’ ‘Je hebt hard gewerkt en ik zie dat je veel kleuren hebt gebruikt.’
‘Wat knap!’ ‘Je hebt het helemaal zelf geprobeerd, hoe voelde dat?’
‘Dat is een mooie hut!’ ‘Jullie hebben goed overlegd hoe jullie samen de hut gingen bouwen!’

Met kleine aanpassingen in je taalgebruik maak je zo een groot verschil. Je kind leert dat niet alleen het eindresultaat telt, maar vooral de weg ernaartoe. Zo groeit het op met vertrouwen, nieuwsgierigheid en het lef om te blijven proberen. Désirée: ‘En dat is misschien wel het mooiste compliment dat je een kind kunt geven.’

Meer inspiratie

  • Op Platform Mindset kun je meer lezen over hoe je kinderen kunt helpen om een groei-mindset aan te leren of te houden, zodat ze leren omgaan met uitdagingen op hun pad.
  • De Howtotalk-methode helpt om kinderen meer zelfvertrouwen te laten ontwikkelen. Ook leuk: ze delen vaak inspiratie op hun socials!