Knutselen met kinderen: zo kan je kind écht creatief zijn - Doomijn | Kinderopvang

Knutselen met kinderen: zo kan je kind écht creatief zijn

Na het buitenspelen rent een van de kinderen naar binnen. Ze ploft neer op de deurmat. Met twee handen trekt ze haar schoenen uit. Zand, overal op de vloer. Met haar handen veegt ze het zand een beetje bij elkaar. Ze strekt één vinger uit. Dan begint ze te tekenen in het zand. “Dát is creativiteit: een experiment dat kinderen aangaan, waarbij ze hun eigen ideeën volgen”, vertelt Annette Koopman, één van de pedagogisch coaches van Doomijn. In dit artikel vertelt Annette over knutselen met kinderen, of beter gezegd: kinderen de ruimte geven om écht creatief te zijn.

Klassiek knutselen met kinderen

Een kleurplaat van een kat, allemaal kleine snippers gekleurd papier en een pot met lijm. Het staat allemaal klaar voor het knutselen. Om de kinderen te helpen is er ook een voorbeeld van een netjes geknutselde kat: dat kunnen ze namaken. Zo knutselen we, toch?

Niet meer, vertelt Annette. “Het namaken van een voorbeeld nodigt niet uit om écht creatief te zijn. Op meerdere manieren niet. Zo is dat voorbeeld voor het kind vaak niet haalbaar. Hij kan het nooit zo mooi doen, en dat ziet het kind zelf ook. Daarnaast nodigt knutselen vaak uit om iets na te maken, maar creatief zijn is wat anders. Met dat ene voorbeeld van een kat kap je alle andere ideeën die het kind heeft over hoe zijn kat eruit kan zien af. Je legt als het ware een wereldbeeld op dat niet van het kind zelf is. Ter illustratie: vraag je een kind wat een kat is, dan noemt het ene kind de scherpe nagels en een ander de zachte vacht die je kan aaien. Beide zijn waar. Het laat zien dat er tig manieren zijn om een kat af te beelden, en bij Doomijn willen we het idee van jouw kind de ruimte geven.”

Echt creatief bezig zijn

Een jongen pakt de kleurplaat van de kat en ziet de pot met lijm voor hem staan. Hij pakt de kwast en strijkt de lijm op het papier. Niet alleen op de kat; op het héle papier. Maar hij stopt niet als het hele vel onder de lijm zit. Hij blijft de kwast in de lijm dopen en de kleurplaat besmeren. Net zo lang tot het papier kapotgaat. Annette: “Je kunt dan zeggen: het is niet goed gegaan, je krijgt een nieuwe kleurplaat. Maar daarmee zeg je eigenlijk dat het creatieve proces van het kind niet goed is. Terwijl deze jongen zojuist iets heeft ontdekt. Namelijk dat papier kapotgaat als je er veel lijm op doet. Dat het papier dan anders voelt en dat je er ook iets anders mee kunt doen. Knutselen, of beter gezegd creatief bezig zijn, is een proces. Niet het resultaat is het belangrijkste, maar het ontdekken en creëren. Het is een experiment dat kinderen aangaan.”

Op ontdekking met loose parts

Een belangrijke term die bij dit experiment hoort is ‘loose parts’. Annette: “Dit zijn vaak natuurlijke materialen of voorwerpen die van oorsprong geen speelgoed zijn, maar wel gebruikt kunnen worden om mee te spelen. Denk aan gedroogde pasta, stukjes stof, kastanjes, stukken hout, karton en nog veel, veel meer. Geef je wat loose parts, verbindingsmateriaal zoals plakband of lijm of verf om mee te versieren, dan kijkt een kind uit zichzelf wat hij ermee kan maken. Wat kan ik met zand en water? En maïzena en water? Klei en water?”

Denk ook eens terug aan een verjaardag of sinterklaasavond: hoe vaak komt het niet voor dat een kind langer speelt met de doos, het inpakpapier of de strikjes dan met het cadeau zelf? “Een goed voorbeeld van de creativiteit van kinderen en ‘loose parts’!”

Een kind alle creatieve ruimte geven

“We proberen bij Doomijn dus te voorkomen dat er 35 dezelfde geknutselde katten aan de muur komen te hangen. We hebben veel minder kleurplaten met lijntjes om te volgen, maar tekenen vaker zónder lijntjes, bijvoorbeeld in een Doomijn schetsboek. Zo geven we kinderen de kans om zélf de wereld te ontdekken. Om een eigen idee te vormen en te voelen, spelen, creëren. Dat betekent niet dat je kind nooit meer met een geknutseld werk thuiskomt. Zeker als het de wens van het kind is, kan er ook een kat geknutseld worden. Maar vanuit Doomijn streven we ernaar om op deze brede manier naar creativiteit te kijken.”

tekening van bomen

Voordelen van creatief bezig zijn

Je kind is langer en intensiever betrokken bij zijn project

“Kleuters, peuters, kinderen, baby’s: op elke leeftijd kan een kind zijn eigen creatieve proces hebben. Hij ontdekt en is geboeid. Een extra pluspunt van deze manier van ‘knutselen’: door het creatieve proces ruimte te geven, zie je wat je kind echt denkt en waar hij interesse in heeft.”

Het geeft je kind meer zelfvertrouwen

“Als je iets namaakt, kan het ook níet goed lukken: omdat het bijvoorbeeld niet zo mooi is als het voorbeeld van de volwassene. Vooral oudere kinderen weten vaak al hoe iets eruit hoort te zien. Ze willen iets maken waar ze waardering voor krijgen, iets wat mooi is in de ogen van henzelf en anderen. Ze vragen dan bijvoorbeeld aan een volwassene: “Wil jij een kat tekenen, want ik kan dat niet goed.” Laat je een kind creatief zijn zónder waarde te hechten aan het resultaat, dan is de kans veel groter dat hij tevreden is met wat hij maakt. Prijs hem of haar dus om het proces (‘Wat was je aandachtig bezig’, ‘Hé zo kan het ook! Je bent net een uitvinder!’) en niet om het resultaat. Bij Doomijn doen we dit onder meer door peuters en kleuters een eigen schetsboek te geven. Dit schetsboek is alleen van en voor het kind. Het idee is: dit boek is voor jou, doe ermee wat je wilt. Het is niet bedoeld voor het maken van een tekening voor anderen (om daar vervolgens waardering voor te krijgen). Nee, het boek staat voor het genieten van het creatieve proces. We willen dat een kind trots is op wat hij maakt om het maken, niet doordat een ander iets van het resultaat vindt.”

Het wakkert de creativiteit van je kind verder aan

“Stel een kind wil een vlinder maken, hij wil het papier knippen om dit te doen. Maar als hij een kleuter is, kan hij misschien nog niet (goed) knippen. Dat frustreert en daardoor leert hij een eigen grens kennen. Dan heeft hij twee opties: oefenen met knippen. Of een andere manier bedenken om zijn vlinder te maken. Als volwassene kun je hem hierbij helpen. Je vraagt bijvoorbeeld: “Dit lukt niet he? Maar wat kan wel?” Dat is ook creatief zijn: een andere weg vinden dan je in eerste instantie had bedacht. Die mindset moedigen we aan bij Doomijn.”

Creatieve activiteiten voor thuis

De tip voor thuis ‘knutselen’ met kinderen is om door kinderogen te kijken: wat kan er allemaal ontdekt worden? Jij hoeft alleen te zorgen voor de basismaterialen. Alles kan: oud papier, stofjes, buisjes, blaadjes, oude schoenen: afval bestaat niet (met uitzondering van gevaarlijke voorwerpen dan!). Geef er een verbindingsmiddel bij zoals elastiekjes, lijm, touw of iets anders en je bent klaar voor een creatieve tijd. Om je op weg te helpen, hebben we een tiental activiteiten voor je op rij gezet.

Naar de (creatieve) activiteiten